Het was voor mij een eenvoudige keuze, maar zeker geen gemakkelijke weg: Een bedrijf starten in de zorg. Een weg met pieken en dalen. Onlangs vroeg een van onze gasten naar mijn drijfveren. Ik wees hem op een van onze deelnemers, die met een lach van oor tot oor in de regen stond te werken. Dáár doe ik het voor. Om mijn drijfveren echt te begrijpen neem ik je mee in het ontstaan van De 4 Elementen. De hoogte- én dieptepunten.
Persoonlijke ervaringen met zorg
Al vanaf mijn eerste levensjaar heb ik te maken met zorg. Ongeveer 50 jaar geleden liep mijn vader na een auto-ongeluk een ‘Niet Aangeboren Hersenletsel’ op. Dit veranderde de structuur in ons gezin drastisch. Indertijd was er nog geen hulpverlening om op terug te vallen. Het ‘gewone leven’ ging op den duur door, terwijl er een enorme hulpvraag bijkwam, die voor veel moeilijke situaties zorgde. Als gevolg ontwikkelde ik (de nog altijd diepgewortelde) boodschap dat je moet vechten om in het leven overeind te blijven.
Professionele ervaringen met zorg
Op mijn twintigste kwam ik voor het eerst op professionele wijze in aanraking met zorg. Ik starte met een baan als activiteitenbegeleidster bij een instelling voor mensen met een verstandelijke beperking. In de jaren dat ik hier werkzaam was heb ik vrijwel alle afdelingen binnen de organisatie doorlopen. De sterke punten, maar ook vooral de verbeterpunten in de zorg werden voor mij duidelijk. Vaak voelde ik de drang om iets te veranderen maar was er geen ruimte voor.
Toen mijn moeder in 1998 kwam te overlijden, als gevolg van het zware leven dat ze met mijn vader heeft gehad, voelde ik dat ik iets moest en wilde doen. In één nacht bedacht ik een woon/werk project voor mensen met ‘Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH)’.
Het Persoons Gebonden Budget bestond nog niet waardoor ik, mede voor de financiering van het project, op zoek ben gegaan naar een grote organisatie. Ik vond een partner in een grote instelling, op dat moment de enige in het Noorden die specifiek werkte met mensen met een lichamelijk handicap waaronder NAH.
Tijdens onze samenwerking ontdekte ik dat mijn idealen en visie op zorg anders waren dan de werkwijze die op dat moment gangbaar was in de zorg. Mijn ideeën werden als te vooruitstrevend ervaren en konden volgens hen niet organisatiebreed gedragen of uitgevoerd worden. Nadat deze woon- en werkvoorziening goed draaide, besloot ik er uit te stappen.
Een ander pad
Hoewel het plan voor een eigen Begeleid Wonen en Werken Traject in mijn hoofd bleef spelen, sloeg ik in 2004 een ander pad in. Een andere noordelijke instelling voor mensen met een verstandelijke beperking vroeg mij om een reorganisatie te leiden en ik ging akkoord met hun voorstel.
Later volgde een tweede reorganisatie, ditmaal op een andere locatie. In dezelfde periode besloot het bedrijf over te gaan van regionaal naar landelijk werken. Dit betekende onder andere dat vergaderingen en scholingen in het midden van het land werden gehouden, iets dat qua reis- en werktijd ontzettend nadelig is.
Voor logisch, effectief en snel werken was geen ruimte (meer). Ook hier werden veranderingen organisatiebreed doorgevoerd wat resulteerde in langdurige processen.Wederom liep ik tegen het feit aan dat ik mijn visie op zorg niet snel genoeg kon doorvoeren en tegen de tijd dat het was besproken was het al lang weer achterhaald.
Woon- werk en leervoorziening in Lutjegast
Het opzetten van een eigen woon-, werk- en leervoorziening begon weer te kriebelen. Mijn woonboerderij in Lutjegast leek de perfecte plek voor dit initiatief. Een rustige omgeving in de natuur, een groot perceel om projecten op uit te kunnen voeren én een vertrouwde, beschermde boerderij om in en bij te wonen. De enige hobbels op de weg waren het te wijzigen bestemmingsplan.
Na een informatieavond voor mijn buren bleken deze mijn enthousiasme voor het project niet te delen. Gemeente Grootegast stond wel achter mijn plannen. Ze gaven mij medewerking om het project verder uit te werken. Vier jaar lang werd er aan het project gewerkt, maar uiteindelijk werd er in een beslissende raadvergadering geen toestemming gegeven om het project uit te voeren.
Camping in Stroobos
Tegenslagen leiden ons naar betere paden, zoals ook nu. Ik kwam in contact met Piet Kuipers. Enthousiast over mijn plannen stelde hij zijn pand aan de Verlaatsterweg beschikbaar waarmee we konden starten met het Begeleid Wonen en Werken Traject. Helaas mocht er in verband met de geluidslijnen van omliggende fabrieken niet in het pand worden gewoond.
Een ambtenaar van Gemeente Achtkarspelen kwam met een oplossing: een camping in Stroobos stond te koop. Ik was verkocht! Dit was de perfecte locatie voor de huisvesting van mijn (toekomstige) deelnemers en er was genoeg ruimte om mijn ideeën over zorg en dagbesteding verder te kunnen ontwikkelen. Samen met Piet werden plannen verder uitgewerkt en 1 juni 2011 was de start van De 4 Elementen een feit.
We begonnen met de (her)opening van de camping en passantenhaven, toentertijd al twee jaar gesloten. Het terrein werd opgeknapt en voor steeds meer deelnemers (cliënten) ontstond (begeleide) werkplaatsen op het terrein. Ook werd het pand aan de Verlaatsterweg in gebruik genomen. Hier organiseerden we creatieve workshops en persoonlijke ontwikkelingstrainingen en zetten we een kledingzaak en cadeauwinkel op. Een nieuwe tegenslag kwam op mijn pad toen, vrij snel na de start, het pand afbrandde. Dit was een behoorlijke klap.
Chalets en Woonarken op de camping
Vanaf dat moment stopte ik al mijn energie in de camping in Stroobos. Er werden door een bouwbedrijf vier 1-persoons chalets en een bungalow gebouwd en een jaar later woonden de eerste deelnemers op de camping. Vanaf dag 1 werden deelnemers ingezet op het terrein.
Ze hielpen bij het opbouwen en onderhouden van het terrein, waarbij ze tegelijkertijd, in eigen tempo, een vak leerden. In de passantenhaven bouwde de aannemer speciaal voor dit project twee woonarken met daarin elk twee appartementen. Iedere gemeente in Nederland is verplicht om een woonhaven te hebben met minimaal vier ligplaatsen.In de Gemeente Achtkarspelen werden hiermee twee doelen behaald; de realisatie van een woonhaven en legale woonplekken.
Partner
In 2013 kwam mijn partner Samir Salem in mijn leven. Hij is afgestudeerd op o.a. bedrijfseconomie, heeft 27 jaar ervaring in de horeca en was jarenlang eigenaar van een goedlopend restaurant. Enthousiast over mijn plannen zette hij al snel zijn eigen passie, creativiteit en ervaring in ten behoeve van De 4 Elementen, en zo werd het huidige managementteam geboren.
D4E Centrum
Om meer werk- en leerplekken te creëren, werd in 2014 een tweedehands gebouw aangekocht door Piet Kuipers welke 10 jaar als instelling in Beekbergen had gediend. Het werd casco geplaatst en is door ons team (deelnemers en medewerkers) opgebouwd en ingericht.
We doopten het gebouw om tot het D4E Centrum en namen het in juli 2016 in gebruik. In het D4E ruimtes bevinden zich kantoren, maar ook een restaurant, kleine winkel, kapsalon, vergaderzalen en meer.
Team De 4 Elementen
Het aantal deelnemers is inmiddels gegroeid. Op dit moment, januari 2017, wonen er elf deelnemers op het terrein (inmiddels omgedoopt tot landgoed) van De 4 Elementen. Vijf deelnemers wonen ambulant in het dorp. Daarnaast komen twee deelnemers voor dagbesteding naar De 4 Elementen. Ook het aantal medewerkers is gegroeid. Inmiddels maken, naast het management, 7 medewerkers, 4 stagiaires en mensen met een werkervaringsplaats deel uit van het team. In totaal biedt De 4 Elementen werk- en leerplekken aan 35 mensen.
De 4 Elementen is uitgegroeid tot een innovatief bedrijf die de zorg, (passend) onderwijs, recreatie & toerisme, horeca en het bedrijfsleven aan elkaar verbindt. Vernieuwend werken betekent dat je regelmatig tegen wet- en regelgeving aanloopt.
Ook zijn er mensen die de waarde van het project niet in willen zien of bang zijn voor verandering. In onze bedrijfsvoering moeten we dan ook creatief zijn om hiermee om te gaan. Een grote uitdaging!
Ondanks alle pieken en dalen ben ik elke dag blij dat we hebben doorgezet. De prachtige locatie, de ontwikkeling van onze deelnemers en de stappen die we zetten in de zorg en in het onderwijs maken het de moeite waard.
Janny Reitsema, eigenaar van De 4 Elementen, schrijft in haar blogs over haar visie op zorg, onderwijs en belangrijke onderwerpen rondom De 4 Elementen.